Een mythe die hardnekkig stand houdt: “vanaf 12 jaar beslist het kind zelf waar het verblijft.” Dit klopt dus niet!
Laten we deze mythe voor eens en altijd de kop in drukken:
- een minderjarig kind beslist nooit waar het verblijft
- enkel een meerderjarige (vanaf 18) kan kiezen
Toch is dit één van die uitspraken die soms met grote stelligheid, soms in een vraagvorm, op onze praktijk geformuleerd worden.
Vele ouders nemen inderdaad nog aan dat vanaf 12 jaar of vanaf een andere leeftijd de bal volledig in het kamp van het kind ligt en dit kind zelf beslist of het nog naar één van de ouders zal gaan en als het daar nog naartoe gaat zelf beslist wanneer dat zal gebeuren. Dit klopt echter niet.
Waar komt deze mythe vandaan ? Wel, de Rechter dient de kinderen vanaf 12 jaar sowieso te horen, zodat de kinderen de kans hebben hun verhaal aan de Rechter te vertellen.
Dit is een wettelijke verplichting, maar ook kinderen jonger dan 12 jaar kunnen gehoord worden wanneer de Rechter of één van de ouders dat noodzakelijk vindt.
Dit gebeurt uiteraard enkel wanneer er een discussie is over de verblijfssituatie van het kind, de ouders er niet zelf uitgeraken en de beslissing in feite aan de Rechter willen overlaten.
Het is echter niet zo dat wanneer een kind gehoord wordt in een discussie tussen zijn ouders over zijn verblijfsregeling dat een kind vanaf 12 jaar zelf kan beslissen waar het verblijft. Het kind mag enkel zijn verhaal doen aan de rechter en heeft geen enkele beslissingsbevoegdheid.
Het horen van het kind gaat meestal door in het kantoor van de Rechter op de Rechtbank. Er zijn geen andere personen bij buiten de Rechter zelf en diens griffier (die alles noteert). De ouders worden op verre afstand in een verafgelegen wachtkamer gehouden. Meestal gaan dergelijke verhoren door op een woensdagnamiddag.
Dit is en blijft uiteraard een artificiële setting die overweldigend is voor een kind. Wij kennen dan ook Rechters die trachten het kind in een natuurlijkere omgeving op te zoeken en te onderhoren. Zij gaan dan bvb zelf naar de school van het kind, zodat het kind in een vertrouwde omgeving is waar het zich meer op zijn gemak voelt.
Na het kind gehoord te hebben weet de Rechter wat het kind zelf van zijn/haar situatie vindt en dit is voor de Rechter een advies. Dit advies is evenveel waard als de mening van moeder of het verhaal van vader.
De Rechter houdt de beslissing in eigen handen en is niet verplicht het kind te volgen. Het is vanzelfsprekend dat naarmate een kind ouder wordt zijn mening meer gewicht in de schaal van de Rechter gaat werpen.
Wanneer een kind van 16-17 jaar een duidelijke visie over zijn verblijf heeft, dit ook heel goed kan onderbouwen waarom hij dat zo ziet, dan zal de Rechter hier zwaar door beïnvloed worden en de Rechter kan en zal dit niet zomaar naast zich neerleggen.
Het gaat hier uiteraard niet over “parent shopping”. Daarover spreekt men wanneer het kind de ouders tegen mekaar uitspeelt om te verblijven bij de “meest biedende” (bij moeder mag vb het vriendje of vriendinnetje blijven slapen of bij vader mag hij later naar bed in het weekend).
Maar naarmate de leeftijd van een kind stijgt en hoe duidelijker diens visie op zijn eigen situatie hoe meer rekening ermee gehouden zal worden door de rechter.
Vanaf wanneer beslist het kind nu eigenlijk zelf ?
Dat is vanaf 18 jaar, dan is het kind meerderjarig en beslist het zelf waar hij/zij zal verblijven. Het kind vertelt dit dan zelf wel tegen vader en/of moeder. Op dat ogenblik is de Rechtbank ook niet meer bevoegd om een uitspraak te doen over een verblijfsregeling.
In onze bemiddelingspraktijk komen we heel wat discussies en verschillende standpunten tegen tussen vader en moeder over de ideale verblijfsregeling van hun kinderen.
Wanneer het nodig is beslissen wij zelf om de kinderen apart van hun ouders te horen en ermee te spreken.
Soms, wanneer de kinderen heel jong zijn of de situatie tussen de ouders uiterst conflictueus is, laten we het horen van het kind of van de kinderen aan een collega over, die hier in gespecialiseerd is. Zo kunnen wij als bemiddelaar onze neutrale positie beter bewaken en worden we niet mee in het conflict tussen de ouders getrokken.
Dikwijls praten we enkel met de kinderen om hen te betrekken en te vermijden dat ze het gevoel krijgen dat alles boven hun hoofd beslist wordt. Meer informatie vindt u in ons artikel over pubers en scheiding
Kunnen we dan als ouder vanaf 12 jaar de beslissing bij ons kind laten ?
Stel je voor dat je als ouder inderdaad de beslissing om waar en wanneer bij wie te gaan wonen aan je kind overlaat dan breng je dat kind in een onmogelijke situatie.
Met de beste bedoelingen willen ouders graag hun kinderen en vooral hun pubers de ruimte geven om te kiezen. Veronderstel nu dat twee goed bedoelende en betrokken ouders tegen een kind van 11,12 of 14 jaar zeggen : beslis jij nu maar zelf hoe je het invult bij papa en mama. Je stelt je kind dan in de onmogelijke positie dat het moet kiezen tussen papa en mama, de twee belangrijkste mensen in zijn leven. Kinderen kunnen in deze situatie echt niet kiezen, bespaar het hen aub.
Hierdoor ga je je kind of in een loyaliteitsconflict brengen ofwel ga je het kind laten oordelen over een ouder.
Kiezen voor de één betekent dat het kind niet kiest voor de ander en dat is voor het kind een dilemma. Dit bezorgt het kind veel verdriet, het brengt het kind van de wijs en het verliest vertrouwen in zichzelf en zijn ouders.
Wanneer één van de ouders zich als slachtoffer geprofileerd heeft (vb de bedrogen echtgenoot) dan vraag je het kind om een moreel oordeel over één van de ouders te vellen en uit deze veroordeling kan dan het afwijzen van de schuldige ouder (de dader) volgen.
Dit kan dan weer leiden tot ouderverstoting ook wel eens het PAS syndroom genoemd.
Dus een kind laten beslissen over het verblijf brengt alleen maar een hoop ellende met zich mee.
Vraag wel (liefst samen a.u.b. ouders) wat ze belangrijk vinden of ze moeten opgehaald worden of weggebracht, of ze liever aan de school opgehaald worden of bij de andere ouder enz. informeer naar hun bezorgdheden, naar hun angsten en hun wensen. Zo beslis je niets over hun hoofden en voelden de kinderen zich betrokken.
Jullie houden als ouders de eindverantwoordelijkheid en nemen de beslissing. Kinderen hebben hier, als ze voldoende in het denk- en beslissingsproces betrokken zijn geworden, helemaal geen moeite mee, integendeel.
Denk er ook aan dat kinderen heel veel moeite hebben bij het verwerken van de scheiding van hun ouders. Zij zijn trouwens gewoonlijk de laatste die hierover ingelicht worden. Ze hebben daar heel veel verdriet en onzekerheid over en in dergelijke periode de beslissing in hun kamp leggen is veel te veel van hen gevraagd en overbelast en overbevraagt hen nog meer.
Besluit
Ook wanneer ouders uit mekaar gaan blijven zij hun verantwoordelijkheid nemen naar hun kinderen toe. Ouders dienen de oplossing van de verblijfsregeling zelf te nemen, doch betrekken hier uiteraard best hun kinderen door samen rond de tafel te gaan zitten (vader, moeder en alle kinderen).
De uiteindelijke beslissing ligt echter wel bij de ouders en het spreekt uiteraard voor zich dat naarmate kinderen ouder zijn hun mening meer gaat doorwegen. Ouders kunnen en mogen echter hun eigen verantwoordelijkheid niet ontlopen en dienen zelf deze moeilijke beslissingen te nemen.
Gelukkig zijn dit allemaal aspecten die in het kader van een bemiddeling ruim aan bod komen. Hieruit vloeien regelingen en afspraken voort waarin eenieder, zowel de ouders als de kinderen, zich kunnen vinden.
Als familiaal bemiddelaar zorgen wij ervoor dat de kinderen hierin betrokken worden en hun verhaal kunnen doen zodat zij nooit het gevoel hebben dat zij in heel de regeling buitenspel gezet werden.